Jak mądrze zadawać pytania?

Materiał ze strony [link widoczny dla zalogowanych] skrócone i wyedytowane przez Klimera

1. ZANIM ZAPYTASZ

Zanim wyślesz email z zapytaniem, zadasz pytanie na forum, postaraj się znaleźć odpowiedź:

1. przeszukując sieć,
2. czytając dokumentację,
3. studiując FAQ,
4. eksperymentując,
5. zadając pytanie doświadczonemu koledze,
6. czytając kod źródłowy, jeżeli jesteś programistą.

Gdy będziesz zadawać pytanie, zaznacz, że zrobiłeś już wymienione powyżej rzeczy. Dzieki temu będziemy wiedzieć, że nie jesteś leniwy i nie marnujesz cudzego czasu. Jeszcze lepiej będzie, gdy przedstawisz, czego się dowiedziałeś dzięki "zaliczeniu" powyższych punktów. Lubimy pomagać ludziom, którzy pokazują, że potrafią się uczyć na pytaniach.

Próbuj znaleźć odpowiedź, używając wyszukiwarki Google do znalezienia fraz odpowiadających komunikatom o błędach, jakie dostałeś (i przeszukuj zarówno archiwa grup dyskusyjnych, jak i strony WWW). To może naprowadzić Cię na poprawki w dokumentacji bądź wątki na grupach dyskusyjnych, które przyniosą odpowiedź na Twoje pytanie. A nawet jeśli nie, to dodanie "przeszukałem sieć pod kątem wystąpienia tego komunikatu" do maila lub posta z prośbą o pomoc jest dobrym pomysłem.

Przygotuj pytanie. Przemyśl je. Im lepiej pokażesz, że włożyłeś wysiłek w próbę rozwiązania problemu zanim zapytałeś nas, tym większe będzie prawdopodobieństwo, że rzeczywiście uzyskasz pomoc.

Nie zadawaj złych pytań. Jeśli pytanie, które zadasz, będzie oparte na błędnym założeniu, ktoś z nas (prawdopodobnie myśląc: "Głupie pytanie...") odpowie Ci krótko i dosadnie, mając nadzieję, że nauczysz się czegoś, jeśli dostaniesz to, o co prosiłeś, a nie to, co było Ci naprawdę potrzebne.

Nigdy nie zakładaj, że należy Ci się odpowiedź. Nie należy się - w końcu nie płacisz za to. Otrzymasz odpowiedź, jeżeli na nią zasłużysz - gdy zadasz solidne, interesujące i zmuszające do myślenia pytanie. Takie, które może wzbogacić wiedzę ogółu, a nie takie, które jedynie wyciąga od innych informacje.

Bardzo dobrym początkiem będzie wykazanie chęci współpracy w procesie rozwiązywania problemu. Zadając pytania typu: "czy ktoś może dać mi jakąś wskazówkę", "czego tu brakuje" lub "czy jest jakaś strona, gdzie mógłbym to sprawdzić", masz większą szansę na odpowiedź, niż gdyby pytanie brzmiało: "Proszę o przesłanie dokładnej procedury". Daje to pewność, że dokończysz proces, jeśli tylko ktoś Cię odpowiednio nakieruje.

GDY PYTASZ

Starannie wybierz miejsce swojego zapytania. Prawdopodobnie zostaniesz zignorowany lub uznany za łajzę, jeśli:

wyślesz swoje pytanie na forum, gdzie będzie ono "nie na temat" (off topic),

wyślesz podstawowy problem na forum, gdzie oczekiwane są raczej zaawansowane techniczne pytania (lub odwrotnie),

wyślesz to samo pytanie na zbyt wiele grup naraz,

wyślesz na grupę post będący pytaniem do konkretnej osoby, która ani nie ma wobec Ciebie żadnych zobowiązań, ani nie jest odpowiedzialna za rozwiązanie Twojego problemu.

Zawsze odrzucamy pytania, które są źle sprecyzowane i niewłaściwie ukierunkowane. W ten sposób chronimy nasz kanał komunikacyjny przed rzeczami zupełnie niezwiązanymi z tematem. Raczej nie chciałbyś zostać zignorowany.

UŻYWAJ TREŚCIWYCH, PRECYZYJNYCH TEMATÓW W TYTUŁACH

Najlepszym sposobem na przyciągnęcie uwagi ekspertów jest temat w nagłówku Twojej wiadomości zawarty w około 50 znakach (lub mniej). Nie trać szansy na ich odpowiedź, pisząc bełkot w stylu "Proszę, pomóżcie mi" (nie mówiąc już o "PROSZĘ, POMUSZCIE!"; wiadomości z takim tematem omijamy odruchowo). Nie próbuj wywrzeć na nas wrażenia, ukazując ogrom swojego cierpienia.

Dobrym zwyczajem stosowanym przez organizacje wsparcia technicznego jest trzymanie się w tematach konwencji "obiekt - nieprawidłowość". Część "obiekt" określa, z jaką rzeczą lub grupą rzeczy wystąpił problem, w części "nieprawidłowość" jest opis niespodziewanego zachowania.

Głupio:
POMOCY! Nie działa mi grafika w laptopie!

Mądrze:
W XFree86 4.1 znika kursor, grafika Fooware z chipsetem MV1004

Najrozsądniej:
XFree86 4.1 na grafice Fooware z chipsetem MV1004 - znikający kursor.

PISZ POPRAWNIE STYLISTYCZNIE, GRAMATYCZNIE I ORTOGRAFICZNIE

Z doświadczenia wiemy, że ludzie, którzy niedbale i niechlujnie piszą posty, najczęściej są niedbali i niechlujni w myśleniu i programowaniu. Odpowiadanie na pytania takim ludziom mija się z celem, wolimy inaczej wykorzystać czas.

Formułowanie swoich pytań jasno i zrozumiale jest zatem bardzo ważne. Jeśli nie chce Ci się tego zrobić, nie oczekuj, że zwrócimy na Ciebie uwagę. Zadbaj o poprawność językową. Nie chodzi tu o sztywność czy oficjalność - porozumiewamy się raczej językiem swobodnym, żargonowym i z humorem, jesteśmy jednak bardzo precyzyjni. Precyzja jest konieczna - dzięki temu widać, że jesteś myślący i uważny.

Pisząc, używaj poprawnie znaków przestankowych oraz wielkich i małych liter. Nie PISZ WIELKIMI LITERAMI - jest to niegrzeczne i rozumiane jako krzyk. (Pisanie samymi małymi literami jest nieco mniej drażniące, jednak trudne do odczytania. Alanowi Coxowi to ujdzie, ale Tobie nie.)

Jeśli piszesz jak półanalfabeta, zostaniesz prawdopodobnie zignorowany. Pisanie l337 h4X0r - 'haksorskim alfabetem' - jest podłożeniem głowy pod topór i gwarantuje grobową ciszę (w najlepszym przypadku zostaniesz uraczony sarkazmem i kilkoma lekceważącymi radami).

PŁASZCZENIE SIĘ NIE ZASTĄPI ODRABIANIA PRACY DOMOWEJ

Niektórzy ludzie, zrozumiawszy, że nie powinni byli zachowywać się arogancko i ordynarnie, domagając się odpowiedzi, przesadzają w drugą stronę i zaczynają się płaszczyć. "Wiem, że jestem żałosnym lamerem, ale...". Takie zachowanie nie pomaga, a jest szczególnie denerwujące, kiedy łączy się z niezrozumieniem problemu.

Nie marnuj swojego i naszego czasu na niedojrzałe zagrywki. Zamiast tego zbierz fakty i przedstaw pytanie tak jasno, jak potrafisz. Zdecydowanie lepiej zaprezentować się w ten sposób, niż się płaszczyć.

Niektóre fora mają wydzielone miejsca na pytania początkujących. Jeśli czujesz, że Twój problem jest prosty, pytaj tam. I nie płaszcz się.

NIE PROŚ O ODPOWIEDZ NA PRYWATNY ADRES

Uważamy, że rozwiązywanie problemu powinno być jawne, odbywać się na forum publicznym - po to, by pierwsza odpowiedź, jeśli okaże się błędna bądź niekompletna, mogła zostać poprawiona przez kogoś o większej wiedzy. Udzielanie dobrych odpowiedzi publicznie pozwala też na zaprezentowanie swojej kompetencji i doświadczenia.

Gdy prosisz o odpowiedź na prywatny adres, zakłócasz ten proces. Nie rób tego. To udzielający odpowiedzi dokonuje wyboru, jak to zrobi. Jeśli ktoś odpowiada na adres prywatny, oznacza to zazwyczaj, że pytanie jest źle sformułowane lub zbyt oczywiste, by zainteresować innych.

Jest wyjątek od tej reguły. Jeśli uważasz, że na swoje pytanie otrzymasz mnóstwo podobnych odpowiedzi, napisz: "odpowiedzi proszę kierować na mój adres, a ja podsumuję je i zapisze w poście". Ustrzeżenie forum przed zalewem identycznych wiadomości jest uprzejme - musisz jednak dotrzymać słowa i przesłać podsumowanie. [/b]

NIE WYSYŁAJ ZAPYTAŃ Z PRACĄ DOMOWĄ

Potrafimy odróżnić pracę domową od innych problemów - większość z nas też je odrabiała.Te pytania są dla Ciebie, żebyś samodzielnie znalazł odpowiedź i czegoś się nauczył. Pytaj o wskazówki, ale nie o rozwiązanie.

GRZECZNOŚĆ NIE BOLI, A CZASEM POMAGA

Bądź uprzejmy. Używaj zwrotów 'proszę' i 'z góry dziękuję'. Doceniaj to, że ludzie spędzają czas, by Ci pomóc zupełnie za darmo.

Oczywiście nie jest to tak ważne, jak pisanie poprawnie gramatycznie, precyzyjnie i opisowo oraz unikanie zastrzeżonych formatów itd. - i nie może tego zastąpić. Generalnie wolimy raczej mieć do czynienia z czymś ciężkostrawnym, na przykład technicznie ścisłym raportem o błędzie, niż z grzeczną niejasnością.

Spróbuj jednak upiec dwie pieczenie na jednym ogniu - grzeczność zwiększy Twoje szanse otrzymania użytecznej i pomocnej odpowiedzi.

(Musimy zaznaczyć, że jedynym poważnym zarzutem, który padł pod adresem niniejszego dokumentu, jest zalecenie używania jedynie "z góry dziękuję". Niektórzy odbierają to jako zamierzenie braku podziękowań dla kogokolwiek później. Oczywiście zalecamy obydwie rzeczy -- uprzejmość z góry i podziękowania za czas/uwagę z dołu.)

JEŻELI NIE OTRZYMUJESZ ODPOWIEDZI

Gdy Twoje pytanie pozostaje bez odzewu, nie traktuj osobiście tego, że nie kwapimy się do pomocy. Czasem członkowie pytanej grupy mogą po prostu nie znać odpowiedzi. Brak odzewu to nie to samo, co ignorowanie, ale oczywiście trudno to odróżnić, patrząc z zewnątrz.

Przysłanie tego samego pytania jeszcze raz to zły pomysł. Jest drażniące i bezcelowe.

Istnieją inne źródła pomocy, z których możesz korzystać, często lepiej przystosowane do potrzeb nowicjuszy.

JAK BYĆ POMOCNYM W ODPOWIADANIU

Bądź łagodny. Stres związany z problemem może powodować, że ludzie zachowują się opryskliwie bądź głupio, nawet jeśli w rzeczywistości tacy nie są.

[...] Nie ma potrzeby publicznego upokarzania kogoś, kto naprawdę nie wiedział, co zrobić, a jego pomyłka nie wynikła ze złej woli. Zupełny początkujący może nie wiedzieć, jak przeszukiwać archiwa ani gdzie znaleźć FAQ.

Jeżeli nie wiesz czegoś na pewno, zaznacz to! Zła, ale wiarygodnie brzmiąca odpowiedź jest gorsza niż żadna. Nie kieruj nikogo na złą ścieżkę tylko dlatego, że fajnie jest brzmieć jak ekspert. Bądź skromny i uczciwy; dawaj dobry przykład każdemu z Twoich odbiorców.

Jeżeli nie możesz pomóc - nie przeszkadzaj. Nie wypisuj "śmiesznych" instrukcji, które mogą doprowadzić Twoich odbiorców do kłopotów - ktoś nieuświadomiony może wziąć Twój żart za dobrą monetę.

Zadawaj pytania sondujące, by wydobyć więcej szczegółów. Jeżeli robisz to dobrze, odbiorca może się czegoś nauczyć - podobnie jak Ty. Spróbuj zamienić pytania złe w dobre. Pamiętaj, że każdy kiedyś był początkujący.

Rzucanie "RTFM" jest uzasadnione przy odpowiadaniu ewidentnie leniwym łajzom; najlepiej polecić lekturę dokumentacji (nawet jeśli będzie to tylko odesłanie do Google z odpowiednim słowem kluczowym).

Jeżeli odpowiadasz, rób to treściwie. Nie proponuj skomplikowanych obejść, jeśli pytanie wynika z błędnego rozumowania lub użycia złego narzędzia. Wskaż dobre. Przeformułuj pytanie.

Niech każdy ma szansę wyciągnąć coś z pytania. Gdy trafi się dobre pytanie, pomyśl "jak zmienić dokumentację bądź FAQ, by nikt nie musiał ponownie na to odpowiadać?". Prześlij propozycję opiekunom dokumentacji/FAQ.

Jeżeli musiałeś trochę poszukać, aby odpowiedzieć na pytanie, raczej zaproponuj pytającemu wędkę niż usmażoną rybę. Odpowiadanie jest jak danie posiłku głodnemu, ale przedstawienie drogi rozumowania jest jak nauczenie go samodzielnego zdobywania żywności.